Yoga, al jaren kalmeert het mijn geest en versoepelt mijn lichaam.
Behalve toen, een warme juni avond een paar jaar geleden:

Vlak voor we beginnen, ik lig al op mijn matje, stuift er een nieuweling naar binnen.
Hij installeert zich op het enige lege matje.
Naast mij.
Geduldig wacht iedereen tot hij ook klaar is om te beginnen.
Ondertussen ontspint zich een gesprek over de ramadan, die in die dagen plaats vindt.

Iemand maakt zich zorgen: ‘In deze hitte achttien uur niet eten en drinken, is dat niet ongezond?’
De yogadocente valt haar bij, haar lijkt de kans op uitdroging in deze warme dagen reëel.
Naast me, ondertussen ook uitgestrekt op zijn matje, reageert de nieuwe: ‘Ach wat, gevaarlijk, ze doen het toch zelf? En trouwens, wat dan nog als er een paar doodgaan?’

Van ontspanning kwam niks meer.

20-7-2017

Onverwacht appt hij me, vraagt of ik mee wil gaan naar het ziekenhuis.
De huisarts heeft hem doorverwezen en erop aangedrongen dat hij iemand mee moet nemen.
‘Je kinderen?’
‘Nee, die hebben geen tijd.’

We zitten in de wachtkamer, drinken koffie, hij vertelt dat hij zich al een tijdje ziek voelt, veel is afgevallen.
Als de assistente zijn naam noemt, staat hij op, ik zeg dat ik hier op hem zal wachten maar hij vraagt of ik alsjeblieft met hem mee naar binnen wil gaan.
Anderhalf uur onderzoekt de geriater hem, doet tests, vraagt hem het hemd van het lijf.
Hakkelend antwoordt hij, stopt zinnen halverwege, zegt drie keer hetzelfde.
Ik kijk, luister, mijn verbijstering groeit.
Ze vraagt hem wat zijn beroep was, verward kijkt hij mij aan, ‘Wat deed ik ook alweer?’
Ik help, ‘Op de fabriek, weet je nog?’
Hij denkt na, zegt dan vaag: ‘O, ja, de fabriek.’
Ze vraagt hoe vaak hij zijn kinderen ziet.
Niet begrijpend vraagt hij: ‘Hoezo zien? Die wonen ver weg en zijn druk.’

Ze vraagt mij wat onze relatie is, of ik de mantelzorgformulieren wil invullen.
Ik zeg dat ik hem niet erg goed ken, we zijn oud-collega’s die af en toe ergens koffie drinken en herinneringen op halen aan lang vervlogen tijden.
Ze zucht.
Ik zie haar peinzen.

Ik weifel.

12-3-2020

Voor Brenda

Bea is dol op oude mensen, als kind al speelt ze het liefst bij opa en oma.
Met oma’s verzameling blikjes, met opa’s brillen die ze een voor een opzet.
Ze is tien als opa ziek wordt en ze helpt waar ze kan.
Opruimen, thee zetten, opa drinken geven.
Als opa overlijdt, wordt ze oma’s steunpilaar, een paar keer per week doen ze samen boodschappen, koken, wassen af en kletsen tussendoor honderduit.

Natuurlijk kiest Bea voor werken in de zorg, het zit in haar bloed.
Ze doet de opleiding, loopt stage en geniet.
Nauwelijks zestien slaagt ze voor haar diploma en kan meteen aan de gang.
De eerste cliënt waar ze wordt ingezet is mevrouw Jansen.
Daags voor ze bij haar begint, belt ze om haar komst aan te kondigen.
Een vrolijke stem klinkt in haar oor, ‘Niet mevrouw zeggen hoor, ik heet Annie en mag ik je wat vragen, wil je een boodschap voor me doen?
Natuurlijk wil Bea dat.
‘Mijn mascara is op, wil je een nieuwe voor me halen, zwarte mascara?’
Bea vraagt het merk en haalt de mascara.

De volgende morgen laat Annie haar binnen, een struise vrouw die moeizaam achter haar rollator door haar appartement beweegt.
Zesennegentig is ze ‘maar alles doet het nog hoor, alleen die benen willen niet meer.’

Terwijl Bea de ramen zeemt, afstoft, stofzuigt en de badkamer doet, praten ze honderduit.
Om half elf zegt Annie, ‘Mens, wat werk jij hard zeg, maar nou eerst ff een bakkie doen.’
Tijdens de koffie herinnert Bea zich de mascara en diept die op uit haar tas.
‘Ja, dat is hem, precies de goeie’ lacht Annie, ‘dankjewel meid, dan kan ik weer ff vooruit.’

Terwijl ze haar de mascara geeft, kijkt Bea naar Annies make-uploze gezicht.
Aarzelend vraagt ze ‘Die mascara, ik zie geen mascara op uw wimpers?’
‘Nee, joh, schatert Annie, ‘jij bent nog zo’n jonkie, ik zal je wat leren en niet vergeten want daar kan je later je voordeel mee doen. Die mascara is niet voor mijn oogwimpers.’
Ze wijst naar haar buik, ‘die is voor daaronder. Als je zo oud bent als ik, is het allemaal grijs daar, dat wil je toch niet? Dat ziet er zo oud uit!’

Vijfendertig jaar later vertelt Bea me hoe ze vuurrood kleurde en zich verslikte in haar koffie.
En dat ze nog steeds Annies schaterlach hoort in haar hoofd als ze iemand dit verhaal vertelt.

2-2-20

Aan de andere kant van het gangpad giebelen twee meiden.
Als de NS-controleur de coupé binnen komt en begint aan zijn controleronde, gaan ze op zoek naar hun ovpas.
De oudste pakt hem uit haar jaszak.
De jongste leegt haar zakken.
Keert mompelend haar rugzak om.
Chaos op haar schoot, rond haar voeten, op de plaats naast haar.
Geen ovpas.

Dan gebeurt het.
Haar hoge meisjesstem zet een lange zachte g in die over gaat in weergaloze ò-klanken:
‘gggghhhh-òòòòòòd-verdòòòmme.’
Hoog en zangerig, bijna Gregoriaans klinkt hij door de coupé, de mooiste vloek die ik ooit hoorde.
Ver weg hoor ik God geamuseerd lachen.
Echt waar.

23-12-2019

Als ik de hoek omsla, zie ik halverwege twee jongens, een man en een meisje bij een scooter staan.
De twee jongens, een jaar of twintig schat ik, praten enthousiast en met veel handgebaren.
Als ik nader, geniet ik mee van hun technische uitleg over de werking van dit geweldige apparaat.
Het meisje, net zestien denk ik, luistert geconcentreerd, met blosjes op haar wangen.
Ze knikt begrijpend als ze voordoen hoe te starten, te remmen, hoe de lichten werken.
Dan zegt een van de jongens: ‘Nou weet je het wel, rijden maar.’
Ik zie haar schrik, met trillende handen zet ze een gloednieuwe helm op.
De oudere man schudt zijn hoofd: ‘Ga nou eerst eens mee achterop.’
Ze fronst: ‘Pàp!’
Na drie onhandige pogingen start ze de glanzende Vespa.
Aarzelend rijdt ze van de stoep af de straat op en verdwijnt slingerend om de hoek.
Haar vader zucht, schudt zijn hoofd: ‘Dat wordt niks, ze kan nog maar net lopen.’

10-6-2017

Als de vrouw die ochtend wakker wordt in de berghut is ze alleen.
Haar gastheer en gastvrouw zijn niet thuis gekomen van hun avondje uit.
Verbaasd kleedt ze zich aan en kijkt rond, er is iets veranderd, maar wat?
Met de hond gaat ze naar buiten, wandelt rond.
De hond stoot zich keer op keer aan iets onzichtbaars.
Ze ontdekt waar hij op vastloopt: een glazen wand scheidt hen van de rest van de wereld.
Door de wand heen ziet ze dezelfde wereld als gisteren, maar dan stil: er is geen menselijk leven meer zichtbaar.
Verward en met de moed der wanhoop ontdekt ze samen met een hond, een kat en een koe, hoe verder te leven op haar berg.
Een voortdurende worsteling wordt het, in het nu, zonder hulp.
Met wat de berghut, de seizoenen en de natuur haar bieden.

Een hand tikt op mijn vingers.
Verdwaasd kijk ik op van mijn boek.
De man gebaart, zijn lippen bewegen.
Ik doe mijn oordoppen uit.
Vanuit de badkamer klinkt een drilboor, daarboven uit schalt Hazes.
Aan de andere kant van de muur martelt de buurvrouw stooflappen op haar hakblok.

Buiten jammert een bladblazer.
Aan de overkant van de straat klinkt getimmer en wordt geheid.

Leestip: ‘De wand’ van Marlen Haushofer’
(met dank aan Aaltje)

19-11-2019

Een zonnige herfstochtend.

Terwijl ik mijn dekbed uitklop, kijk ik hoe het bladeren regent van de bomen.
Verderop klinken stemmen.
Zachtjes eerst, dan steeds luider.
Ratelende woordensalvo’s klinken met boze uithalen:
‘Als die God van u bestaat, moet hij eerst maar eens beter zijn best doen!’
‘God maakt de mens en de mens moet beter zijn best doen!’
Een deur dreunt in het slot.

Ik klop mijn sprei.
Ze lopen langs, horen me, kijken omhoog, slaan af, komen mijn tuinpad op.
Ik schud mijn hoofd.
Donderwolken glijden over haar gezicht.
Ze wisselen een blik, draaien om.

Lopen hoofdschuddend door.
Zij met felle stappen, boze schouders.
Hij hompelt onhandig een stap achter haar, de tas met tijdschriften over zijn schouder.

Ze kijkt om naar hem, gebiedt: ‘Kom!’
Met een hoofdknik naar de bel van de buren: ‘Jouw beurt.’

28-10-2019

‘je bent zelf een helende eigenschap weet je’        Julian T. Brolaski

Ik ben hier graag aan het eind van de middag, dan staat de zon laag en schijnt op de steen, waardoor de kleur warm oplicht en het even lijkt of de handtekening op de steen gisteren is gezet.
Zorgvuldig snoei ik de takjes die het zicht op de onderste regel belemmeren.
Ik wied het onkruid, er staat veel, een paar keer breng ik een tasje onkruid naar de afvalbak, teruglopend met een volle gieter voor de pas geplante viooltjes.
Elke keer passeer ik een jonge vrouw die dezelfde dingen doet als ik.
Ik knik kort vriendelijk als ik langs haar loop.
Dat is zo de modus op deze plek, ieder is hier op zichzelf.

Als ik weer langs kom, kijkt ze me wat langer aan, ik zie tranen op haar wangen.
Ik aarzel, sta dan stil, tranen zijn hier niet ongewoon maar zelf wil ik dan vaak liever geen aandacht.
Maar soms ook wel.
Twijfelend vraag ik: ‘Gaat het?’
Haar retourvraag verrast me: ‘Hoe vaak komt u hier?’
Ik reageer voorzichtig: ‘Dat is wisselend, soms maanden niet, soms een tijdje elke week, net zoals het in me opkomt.’
Nu huilt ze voluit.
Ik zet mijn gieter neer en luister.
Ze vertelt dat ze hier eigenlijk niet mag zijn: haar moeder zegt dat ze door moet met haar leven, haar man heeft nooit mee gewild hier naartoe.
Ik kijk naar het graf waar ze mee bezig is, lees, schrik: ‘Mirjam’, en een datum een paar maanden geleden.
Eén datum.
Ze vertelt hoe Mirjam na haar geboorte heel even ademde en toen in haar armen stierf.
Hoe ze perse een echte begrafenis wilde.
‘Ze hoort toch bij ons?’
Haar stem klinkt wanhopig.
Ik stamel: ‘Ja natuurlijk, hoort ze bij jullie, ze hoort voor altijd bij jullie.’
Ze vertelt hoe goed het haar doet om hier te zijn maar dat ze verzwijgt hoe vaak ze hier is omdat mensen zich zorgen maken om haar en niet begrijpen wat ze hier doet.
Ze hurkt, legt kiezelsteentjes recht, veegt een blaadje van de steen, streelt het verbleekte fotootje van een teer babyhoofdje.

Langzaam fiets ik naar huis, tranen in mijn ogen.
Om haar verdriet.
Om haar eenzaamheid.
Om de mensen om haar heen die niet begrijpen dat ze alleen door op haar eigen manier te rouwen, zichzelf kan helen.

10-2015

Een uur of drie in de middag, ik zit in de bus naar het station.
Een stoet scholieren stommelt druk pratend de bus in.
Ik luister niet, kijk naar buiten, muziek in mijn oortje.
Tot een van hen op mijn schouder tikt: ‘Mevrouw, bent u bekend hier? Waar is de Mac?’
Helaas, dat weet ik niet en zelfs als ik hier wel zou wonen, was de kans erg groot dat ik niet zou weten waar de Mac is.
De teleurstelling achter me is groot, vult de bus en bereikt de chauffeur.
Als hij de bus stopt voor een stoplicht, draait hij zich om, een jonge magere man met een vrolijk gezicht: ‘Wie wou hier de Mac weten?’
Gejoel klinkt.
Hij grijnst, ‘Gauw hier uitstappen, dan links af, twee straten terug lopen, daar zit ie. Vandaag is de ‘Maestroburger’ in de aanbieding.’
Juichend stappen ze uit.
De bus rijdt door.
Als ik uitstap bij het station groet ik hem, vraag met een knipoog: ‘Vaste Mac-klant zeker?’
Glunderend knikt hij: ‘Grootverbruiker!’
Hij oogt gespierd, een tanig lijf en een blij hoofd, die lachrimpels lijken wel aangeboren.
Ik val van mijn antiMacgeloof.
Bijna.

12-10-2019

De foto in de krant verrast me, ik bel of ik even langs kan komen om te feliciteren. Dat kan.

Het licht in de kamer is gedempt, de luxaflex is bijna dicht.
In het hoog-laagbed voor het raam slaapt hij, diep, snurkend, zijn mond half open.
Naast hem borrelt het zuurstofapparaat.
Geschrokken ga ik zitten.
Ze schenkt koffie voor me in, zet het neer op de kleine tafel, wijst op de opengeslagen krant naast de schaal met stroopwafels.
‘Kijk hem nou op die foto. Iedereen zei dat hij er zo goed uitzag. En dat zijn haar wel terug zou komen. Maar hij had gewoon een plofkop van de dexamethason.’
Ik kijk weer naar de foto waarop de burgemeester hem een onderscheiding overhandigt.
Hij lacht breed, trots.
Ik kijk beter, zie nu hoe ruim zijn smoking valt, de rimpels in zijn hals.
Hoe zij naast hem staat, haar glimlach verkrampt, haar ogen verzonken in donkere wallen, het boeket achteloos in haar hand.

‘Hij was zo verguld met die penning, eindelijk erkenning voor een leven lang je uit de naad werken, altijd klaar staan voor anderen, nooit was hij thuis. Maar na de plechtigheid viel hij, de receptie redde hij niet meer. De kinderen brachten ons thuis. Hij kon niet meer zelf de auto uitkomen, met zijn vieren droegen ze hem naar zijn bed. Sindsdien ligt hij zo.’
Ze zucht.
‘De dokter zegt dat het niet lang meer duurt.’
Ze kijkt me aan: ‘Hij was zo verguld met die penning, en echt, hij verdiende hem ook. Maar ik denk wel eens, hij was nooit thuis, was het dat nou allemaal waard?’

12-9-2018